انديشكده آمريكايي بلفر در مطلبي به اتفاق خاموشي پرداخته است كه در دنياي اسلام در حال وقوع است… اتفاقي كه نه بهار عربي است و نه افزايش بنيادگرايي اسلامي… بلكه بنا به گفته يك جمعيت‌نگار برجسته، نرخ باروي در ميان مسلمانان به شدت كاهش و “فرار از ازدواج” در ميان زنان عرب و مسلمان افزايش يافته است.
كاهش بارداري مسلمانان بيش از متوسط نرخ جهاني/ ايران در صدر!
به گزارش مشرق، نيكولاس اِبِرشتات، از محققان انستيتو انترپرايز آمريكا، اين يافته‌ها را به تازگي در دو مقاله ثبت كرده است. اين مقالات تصوير متفاوتي با تصوير معمول از افزايش متداوم جمعيت در سرزمين‌هاي اسلامي نشان مي‌دهد.البته جمعيت در اين كشورها رو به افزايش است، اما با ادامه روند كنوني، اين افزايش جمعيت ديري نخواهد پاييد.
عنوان نخستين مقاله اِبِرشتات “كاهش باروري در جهان اسلام: تغييري فاحش كه در كمال تعجب كسي متوجه آن نشده است”. وي با استفاده از داده‌هاي بدست‌آمده از 49 كشورها و قلمروهاي داراي اكثريت مسلمان دريافت كه به طور ميانگين نرخ باروري در سال‌هاي 1975 تا 80 و 2005 تا 2010، 41 درصد كاهش يافته است، حال آن كه كاهش نرخ بارداري در كل جهان 33 درصد بوده است.
22 درصد از كشورها و قلمروهاي مسلمان شاهد 50 درصد يا بيشتر كاهش باروري بوده‌اند. بيشترين كاهش در ايران، عمان، امارات متحده عربي، الجزيره، بنگلادش، تونس، ليبي، آلباني، قطر و كويت و در حدود 60 درصد يا بيشتر طي سه دهه گذشته بوده است.
كاهش 70 درصدي نرخ باروري در ايران طي 30 سال / هشدار سازمان ملل نسبت به كاهش جمعيت ايران
كاهش نرخ باروري در ايران طي 30 سال گذشته حيرت‌انگيز و معادل 70 درصد بوده ، كه به گفته اِبِرستات “يكي از سريع‌ترين و چشمگيرترين آمارهاي كاهش باروري در تاريخ بشر” بوده است. به گفته ابرشتات، تا سال 2000، نرخ باروري ايران به دو زايمان در هر زن كاهش يافته بود، كه پايين‌تر از سطح موردنياز براي جايگزيني جمعيت كنوني است.
در مقاله‌اي در تايمز مورخ ژوئيه 2012 نرخ باروري در ايران از اين نيز كم‌تر عنوان شده و به هشدار سازمان ملل در گزارشي اشاره كرد. بنا بر اين گزارش، جمعيت ايران در دو دهه آينده رو به كاهش مي‌رود و درصورت تداوم روند كنوني، تا پايان اين قرن بيش از 50 درصد كاهش مي‌يابد.
تهران و اصفهان در صدر كاهش نرخ باروري
شهرهاي بزرگ جهان اسلام شاهد كاهش شديدي بوده‌اند. اِبِرشتات خاطرنشان مي‌كند كه تنها شش ايالت در آمريكا داراي نرخ باروري كمتري نسبت به استانبول هستند. در ايران نيز، در شهرهاي تهران و اصفهان، نرخ باروري نسبت به تمامي ايالات آمريكا پايين‌تر است.
عامل اقتصادي تنها دليل كاهش باروري نيست
اين محقق موسسه امريكن انترپرايز بيان مي‌كند با اين كه افزايش درآمد و توسعه اقتصادي در كاهش باروري نقش داشته است، تنها دليل آن نيست: “كاهش باروري در نسل گذشته در كشورهاي عربي نسبت به ديگر نقاط جهان سريع‌تر بوده است.”
به گزارش اطلاعات‌نامه جهاني سيا، نرخ باروري در ميان مسلمانان اندكي نسبت به برآورد اِبِرشتات بالاتر است، اما در كل به نسبت بسياري از كشورهاي آفريقايي زيرصحرايي، آمريكاي لاتين و آسيايي كم‌تر است.
سرايت فرهنگ غربي “زندگي مجردي” به كشورهاي مسلمان
در اين گزارش با اشاره به عوامل ديگري به جز عامل اقتصادي، عامل فرهنگي و رواج سبك زندگي “مجردي” و افزايش تمايل جوانان به “فرار از ازدواج” اشاره شده است. فرهنگي كه ابتدا در سبك زندگي جوامع غربي راه پيدا كرد و پس از آن با گسترش راه‌هاي ارتباطي و نفوذ فرهنگي در كشورهاي شرقي، اكنون اين تمايل به زندگي مجردي و روابط خارج از چارچوب خانواده و ازدواج در كشورهاي مسلمان نيز بسيار شايع شده است.
آن چه بر كاهش باروري مزيد بر علت شده را اِبِرشتات “فرار از ازدواج” مي‌خواند، كه وي در مقاله‌اي كه در ماه گذشته در دوحه، قطر ارائه كرد به توصيف آن پرداخت. داده‌هاي وي نشان مي‌دهد كه در بسياري از مناطق جهان، مردان و زنان يا در سنين بالا ازدواج مي‌كنند يا مجرد باقي مي‌مانند. نرخ طلاق نيز، به خصوص در اروپا، به موازات درصد تولدهاي خارج از زناشويي، رو به افزايش است.
حركت شانه به شانه كشورهاي مسلمان و اروپايي در كاهش ازدواج
كاهش ازدواج در اروپا امري شناخته‌شده اما همچنان چشمگير است: نرخ ازدواج زنان در آلمان از 0.98 در سال 1965 به 0.59 در سال 2000 كاهش يافته است. اين رقم در مدت مشابه در فرانسه از 0.99 به 0.61، در سوئد از 0.98 به 0.49، در انگليس از 1 به 0.54 كاهش يافته است.در آسيا نيز نرخ ازدواج رو به كاهش است: در ژاپن درصد زنان بين 30 تا 34 ساله كه هرگز ازدواج نكرده‌اند از 7.2 در سال 1970 به 26.6 در سال 2000 افزايش يافته است. اين رقم در ميانمار از 9.3 درصد به 25.9 درصد، در تايلند از 8.1 به 16.1 درصد و در كره جنوبي از 1.4 به 10.7 درصد افزايش يافته است.
با اين كه نرخ ازدواج در جهان عرب بالاتر است، آن‌ها نيز با سرعت در همين مسير در حركت‌اند. به گفته اِبِرشتات آن چه مايه شگفتي است اين است كه در جهان عرب فاصله گرفتن از ازدواج “از بسياري لحاظ هم‌اكنون همانند اروپاي دهه 80 است- و اين اتفاق در حال وقوع در سطح پيشرفت به مراتب پايين‌تر از اروپا و آسياي شرقي توسعه‌يافته است.اِبِرشتات مي‌گويد “اتفاق بزرگي در شرف وقوع است- و عملاً هيچ كس متوجه آن نشده است، حتي در دنياي عرب.”
آينده كشورهاي مسلمان: كاهش نيروي كار و افزايش جمعيت بازنشسته
اين مطالعات به ما يادآوري مي‌كند كه گرايش‌هاي بزرگ جمعيت‌نگاري كه به جهان شكل مي‌دهند ناشناخته و اغلب مورد غفلت هستند. درست است كه جهان عرب در حال حاضر شاهد افزايش شديد جمعيت جوان است، كه يكي از عوامل انقلاب‌هاي مردمي در تونس، مصر و نقاط ديگر بوده است، اما بنا به گفته اين كارشناس جمعيت و نگاهي به آمار موجود، آينده پيش‌روي نسل بعدي كاهش تعداد نيروي كار و افزايش جمعيت بازنشسته است.
ترويج سبك زندگي غربي مهمترين عامل “فرار از ازدواج” در جوامع مسلمان است
ترويج سبك زندگي غربي، سختي روز افزون ازدواج در جوامع مسلمان – از جمله كشورمان – و هجوم بي‌سابقه شبكه‌هاي ماهواره‌اي به شيوه زندگي ايراني – اسلامي، پديده‌هاي نظير “تجرد” ، “فرار از ازدواج” ، “بي علاقگي به خانواده” ، “روابط خارج از دايره عرف و شرع” و در نهايت بحران جمعيت و خانواده را بگونه‌اي دامن زده است كه صداي زنگ خطر آن به گوش مراكز و انديشكده‌هاي غربي نيز رسيده است.
———————————
منبع: سايت خبري تحليلي الف
