عملکرد صحیح نظام اقتصادی کشور در گرو سامان‌دهی بازار زمین به عنوان بازاری پایه در اقتصاد است. از این‌رو پیشرفت و حرکت در راستای اهداف تعیین شده در سند چشم‌انداز نیازمند سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی اصولی و دقیق در بازار زمین است. اهمیت سیاست‌گذاری و اعمال سیاستهای وضع شده در بازار زمین به قدری است که برخی از کشورها روند توسعه و پیشرفت اقتصادی خود را از اصلاح سیاستهای زمین آغاز کرده‌اند .[۱]
در ادبیات اقتصادی، کالای «زمین» به‌دلیل داشتن ویژگی‌های منحصر بفرد همچون غیر‌قابل تولید بودن، غیر منقول بودن، جانشین نداشتن و ناهمگن بودن دارای اهمیت بالایی است و همیشه تخصیص بهینۀ منابع محدود زمین یک کشور به آحاد مردم و فعالیت‌های اقتصادی از اولویت‌های برنامه‌ریزان اقتصادی بوده‌است. اصولاً اگر سیاستهای زمین در اقتصاد یک کشور به‌درستی طراحی و اجرا نشود کل اقتصاد از این ناحیه دچار آسیب و انحراف می‌شود و هزینه‌های تولید در تمام بخش‌ها اعم از مسکن،کشاورزی، صنعت و خدمات افزایش می‌یابد.
در نتیجه نرخ بازگشت سرمایه‌گذاری در سوداگری زمین، از تولید کالا و خدمات فراتر رفته و سرمایه‌گذاری در تولید کالا و خدمات فاقد توجیه اقتصادی می‌شود. از این رو زمین را میتوان منحصربفردترین نهاده تولید نامید که ضروری است مورد توجه ویژه دولتها قرار گیرد.
بازار زمین در مسکن و دیگر بخشهای تولیدی و خدماتی حائز اهمیت است. قیمت زمین سهم تعیین کننده‌ای در قیمت مسکن دارد که به طور میانگین بین ۵۰ تا بیش از ۸۰ درصد از قیمت تمام شده مسکن را هزینه زمین تشکیل می‌دهد[۲]، از آن روی برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری برای کنترل قیمت زمین و اعمال سیاستهای مالیاتی بر آن توسط سیستمهای اطلاعاتی نقش بسزایی در ایجاد ثبات در بازار مسکن دارد.
کنترل بازار زمین از یک سو می‌تواند هزینه‌های تولید را کاهش داده و منجر به رشد و توسعه در بخش تولید و خدمات شده و از سوی دیگر سبب کاهش سهم زمین از قیمت مسکن و به تبع آن کاهش هزینه مسکن در سبد هزینه خانوار شود که این موضوع تأثیر بسزایی در افزایش رشد اقتصادی و کنترل تورم عمومی کشور دارد.
در این میان نقش سیستمهای اطلاعات زمین به عنوان ابزار اصلی اعمال سیاستهای مدیریت زمین اهمیت دوچندانی می‌یابد چرا که در صورت نبود چنین سیستمهای اطلاعاتی، دادههای مورد نیاز برای مدیریت منابع زمین و برنامه‌ریزی برای توسعه زمین امکان پذیر نخواهد بود.
شفافیت اطلاعات[۳] از ملزومات اصلی برنامه‌ریزی اصولی و کارآمد در بخشهای مختلف به شمار می‌آید. نبود اطلاعات صحیح در بازار زمین و مسکن از دلایل اصلی برنامه‌ریزی غیراصولی و ناکارآمد در این حوزه، از سوی برنامه‌ریزان و مسئولان این بخش بوده است. علاوه بر آن وجود جریان صحیح اطلاعات در بازارها و امکان رصد وضعیت بازار، برنامه‌ریزان را در اجرا و نظارت بر چگونگی اجرای سیاستها و تصمیمات یاری میرساند.
۱ـ ترجمه‌ی کتاب ” بررسی سیستم های سیاست گذاری مسکن در جنوب شرق آسیا ” مرکز مطالعات تکنولوژی دانشگاه علم و صنعت ایران Housing Policy Systems in South and East Asia
[۲] ـ گزارش ” بررسی منافع کاهش قیمت زمین و مسکن در اقتصاد کشور ” مرکز مطالعات تکنولوژی دانشگاه علم و صنعت ایران
۳٫ Transparency
متن کامل این گزارش را از اینجا دریافت کنید.
