رفع انحصار از بازار خدمات حرفه‌ای کلید حل معضل اشتغال فارغ‌التحصیلان

شبکه کانون‌­های تفکر ایران در نامه‌ ای به رئیس جمهور با اشاره به غلط بودن محوریت توسعه صنعتی در ایجاد اشتغال، بر لزوم جایگزینی کلان انگاره توسعه خدمات تأکید کرد.

ایتان در این نامه به بررسی سرانه چهار خدمت حرفه‌­ای پزشکی، دندانپزشکی، وکالت و سردفتری نسبت به جمعیت ایران پرداخته و پیشنهادهایی برای توسعه این خدمات حرفه ای ارائه کرد. هم­چنین ضمن تاکید بر ضرورت رفع انحصار از بازار خدمات حرفه‌­ای مذکور با هدف رسیدن سرانه این خدمات به وضعیت مطلوب، حداقل ظرفیت ایجاد اشتغال از این راهکار را ۹۳۰ هزار نفر برآورد کرد.

متن کامل این نامه شبکه کانون های تفکر ایران به رئیس جمهور در ادامه آمده است:

جناب آقای دکتر روحانی

ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران

با عرض سلام و احترام؛

آمار بالای بیکاری طی سال­های گذشته یکی از مشکلات مهم اقتصاد ایران بوده­است. در بین اقشار مختلف، فارغ التحصیلان دانشگاه بیشترین آمار بیکاری را دارند. بر اساس آمار در سال ۹۵ نرخ بیکاری دارندگان مدرک کارشناسی %۲۲ و دارندگان مدرک کارشناسی ارشد %۱۷ اعلام شده است؛ درحالی‌که در همین سال، نرخ بیکاری افراد فاقد مدرک دانشگاهی از %۱۳ تجاوز نمی‌کند. راهکارهای اجراشده تاکنون در چهارچوب ایجاد اشتغال از طریق صنعت، ناکارآمد بوده و نیاز است کلان­انگاره ایجاد اشتغال تغییر کند. از منظر نگاه­های جدید به ایجاد اشتغال، توسعه خدمات باید محوریت داشته باشد. بررسی روند جهانی اشتغال حاکی از سهم فراتر از ۵۰ درصد خدمات در ایجاد شغل است در حالی که این شاخص در کشورهای توسعه­یافته به بیش از ۷۵ درصد می‌رسد.  خدمات حرفه­ای مانند وکالت، پزشکی، سردفتری، مهندسی، حسابرسی و… به دلیل دانش­بنیان بودن، به فارغ التحصیلان دانشگاه نیاز دارند. با وجود این مسئولان توجه لازم و کافی به اشتغال بخش خدمات ندارند. لازم است برای حل معضل بیکاری به ویژه بیکاری تحصیلکردگان دانشگاه، توسعه خدمات با جدیت پیگیری شود.

بررسی سرانه چهار خدمت حرفه­ای پزشکی، دندانپزشکی، وکالت و سردفتری نسبت به جمعت کشور حاکی از ظرفیت قابل توجه ارائه خدمات مذکور است.

• پزشکی: محاسبات نشان می‌دهد شاخص سرانه تعداد پزشکان در ایران برابر ۱/۶ نفر به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت است. در کشورهای عضور گروه بیست، سرانه پزشکان به طور متوسط ۳ نفر به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت بوده و کشور برای رسیدن به وضعیت مطلوب به پزشک نیاز دارد. ایجاد بازار انحصاری در خدمات پزشکی از طریق محدود کردن ظرفیت آموزش پزشکی اصلی‌ترین عامل ایجاد وضعیت کنونی است.
• دندانپزشکی: دندانپزشکی نیز وضعیتی مشابه پزشکی دارد. سرانه ایران ۳۵/۶ دندانپزشک به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر و متوسط سرانه دندانپزشکان در کشورهای گروه بیست ۷۰ نفر است. مشابه پزشکی علت سرانه کم دندان‌پزشک نیز پایین بودن ظرفیت آموزش است.
• وکالت: حدود ۷۰ هزار نفر وکیل در کشور فعال هستند که محاسبه شاخص سرانه آن نشان می‌دهد به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر فقط ۷۶ وکیل وجود دارد. به‌طور متوسط این شاخص در دنیا برابر ۲۴۰ وکیل به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر است. این اختلاف حاکی از کمبود وکیل در کشور است. علت کمبود وکیل تعیین ناکافی ظرفیت آزمون وکالت توسط کانون وکلا است. در کشورهایی که وضعیت مناسبی دارند صلاحیت علمی معیار قبولی در آزمون بوده و ظرفیت به عنوان عامل محدودکننده تعیین نمی­شود.
• سردفتری: در ایران ۷ هزار و ۶۱۷ دفتر اسناد رسمی فعالیت می‌کنند که تعداد آن‌ها در ده سال گذشته ثابت مانده­است. مقایسه سرانه ۹/۵۲ دفتر به ازای ۱۰۰ هزار نفر ایران با کشورهای دارای نظام حقوقی مشابه مانند فرانسه با سرانه ۱۳/۸۲، حاکی از کمبود دفاتر اسناد رسمی در کشور است. همانند بازار خدمات حقوقی ظرفیت پذیرش پایین آزمون سردفتری موجب ایجاد شرایط انحصاری در این بازار شده است.

در مقایسه با کشورهای مختلف، سرانه ارائه­دهندگان خدمات نامبرده در ایران وضعیت مطلوبی ندارد. علت این امر وجود انحصار در بازار ارائه این خدمات بوده که منجر به کاهش کیفیت و رشد هزینه دسترسی به خدمات شده­است. با رفع انحصار بازار خدمات حرفه­ای یادشده می­توان بیش از ۹۳۰ هزار فرصت شغلی جدید ایجاد کرد.(جدول ۱) بدین منظور گزارش تفصیلی شبکه کانون­های تفکر­ ایران با عنوان «رفع انحصار از بازار خدمات حرفه‌ای، کلید حل معضل اشتغال فارغ‌التحصیلان» به پیوست تقدیم می­گردد.

جدول ۱- وضعیت موجود و ظرفیت اشتغال پزشکی، دندانپزشکی، وکالت و سردفتری (واحد نفر)

همچنین از طریق لینک می‌توانید گزارش پیوستی که در رابطه با همین موضوع در سایت ایتان منتشر شده است را مطالعه بفرمایید.